* Từ
năm 1992, ngày 10/10 hàng năm được chọn là ngày Sức khoẻ Tâm thần Thế giới nhằm
nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần.
* Thế giới đang trải qua tác động chưa từng
có của tình trạng khẩn cấp về sức khỏe thể chất và tâm thần do COVID-19 gây ra.
Sự lo lắng, sợ hãi, cô lập, giãn cách xã hội và đau khổ về cảm xúc đã trở nên
phổ biến khi cả thế giới tìm kiếm các giải pháp để kiểm soát, ngăn chặn, đẩy
lùi sự lây lan của virus. Những người
có nguy cơ dễ bị tổn thương về sức khỏe tâm thần là các nhân viên y tế,
trẻ em, người già, phụ nữ và những người đã sẵn có những vấn đề về sức khỏe tâm
thần.
* Đại dịch COVID-19 xảy ra trong bối cảnh
các rối loạn tâm thần (một trong các bệnh không lây nhiễm phổ biến) đang ngày
càng gia tăng trên toàn cầu. Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy,
khoảng 450 triệu người sống chung với các rối loạn tâm thần và đây là một trong
những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tàn tật trên toàn thế giới. Cứ 4
người thì có một người bị ảnh hưởng bởi rối loạn tâm thần ở một số giai đoạn của
cuộc đời, trong khi các rối loạn tâm thần, thần kinh và sử dụng chất gây nghiện
gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, chiếm 13% tổng gánh nặng bệnh tật
toàn cầu. Các rối loạn tâm thần làm ảnh hưởng đến khả năng học tập, lao động dẫn
tới giảm năng suất lao động, thiệt hại về kinh tế và chất lượng cuộc sống giảm
sút. Ngay cả khi đại dịch COVID-19 được kiểm soát, trạng thái đau buồn, lo âu và
trầm cảm sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các cá nhân và cộng đồng. Các hậu quả do đại
dịch gây ra như bị nghỉ việc, mất thu nhập, đóng cửa hàng, cấm đi lại, kinh tế
suy thoái... dẫn đến các căng thẳng vượt quá mức chịu đựng của người bình thường.
Các ảnh hưởng dù là trực tiếp hay gián tiếp đều có thể mạnh mẽ, thậm chí dẫn đến
các rối loạn tâm thần.
* Bốn vấn đề sức khỏe tâm thần cần được
quan tâm hơn cả trong thời COVID-19 bao gồm: căng thẳng - stress, trầm cảm, rối
loạn lo âu và mất ngủ.
- Căng thẳng - stress: Dịch bệnh
COVID-19 đã gây nhiều khó chịu, lo lắng cho con người – đó chính là căng thẳng
- stress với nhiều mức độ khác nhau, khi nhẹ con người có thể đối phó được
nhưng trường hợp nặng là stress mạnh, sốc có thể gây hậu quả lớn. Các rối loạn
liên quan đến stress là kết hợp giữa stress và nhân cách của cá nhân như
lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ có thể gây ra các hậu quả như vấn đề về trí
nhớ, tim mạch, tiêu hóa, vận động…
- Bệnh trầm cảm: Bệnh nhân thường mất hết
các hứng thú và sở thích trước đây của mình, buồn sầu, ủ rũ, chán nản, bi quan,
hay than phiền mệt mỏi, mất năng lượng, kèm theo là ăn uống không ngon miệng,
ngủ ít, hay thức giấc, sút cân, suy nghĩ tiêu cực, ý tưởng và hành vi tự sát.
- Rối loạn lo âu: Bệnh nhân lo lắng quá
mức về bất kể chủ đề nào như bao giờ đại dịch đi qua, bao nhiêu người đã lây
nhiễm, số người chết... Bệnh nhân biết các lo lắng đó là vô lý và quá mức nhưng
không sao kiểm soát được. Bệnh nhân lo lắng suốt cả ngày, từ lúc thức dậy cho đến
khi ngủ. Tình trạng lo lắng căng thẳng của bệnh nhân ảnh hưởng tới tất cả các
khía cạnh của cuộc sống.
- Mất ngủ: những thay đổi nhịp sống,
sinh hoạt, công việc, thu nhập, sự lo lắng, bồn chồn, căng thẳng, stress đã ảnh
hưởng đến giấc ngủ của nhiều người.
* Bất
chấp tính chất phổ biến và mức độ nghiêm trọng của sức khỏe tâm thần, khoảng
cách giữa nhu cầu về dịch vụ sức khỏe tâm thần và nguồn cung vẫn còn đáng kể. Một số ít người được tiếp cận với các dịch
vụ sức khỏe tâm thần chất lượng. Tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử đối với những
người có tình trạng sức khỏe tâm thần vẫn còn phổ biến.
* Những vấn đề nói trên đòi hỏi rằng
trong tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu hiện tại, không ai bị từ chối
chăm sóc sức khỏe tâm thần. Cần tăng
cường dịch vụ hỗ trợ tâm lý xã hội và chăm sóc sức khỏe tâm thần trong công tác
ứng phó với đại dịch COVID-19. Do vậy, chủ đề của Ngày Sức khỏe Tâm thần
Thế giới năm 2020 có ý nghĩa to lớn và quan trọng, đó là “Sức khỏe tâm thần cho
tất cả mọi người; Đầu tư nhiều hơn - Tiếp cận nhiều hơn”.
* Để cải thiện sức khỏe tâm thần nói
chung, cần duy trì và tăng cường các mối liên kết, kết nối xã hội; cần ngủ đủ
giấc, đảm bảo dinh dưỡng và thường xuyên luyện tập. Các trường hợp trầm cảm nặng, lo
lắng, căng thẳng và mất ngủ quá mức thì người bệnh cần đến khám tại bác sĩ
chuyên khoa tâm thần để được điều trị bằng thuốc hoặc các liệu pháp tâm
lý. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể chọn cách khám, tư vấn từ xa
với bác sĩ chuyên khoa tâm thần để được tư vấn và phương án điều trị phù hợp
để vượt qua các vấn đề sức khỏe tâm thần thời COVID-19 để sống vui, sống khỏe.
Bình luận (0)
Gửi bạn bè
Bản in
Edit
